Relevante ontwikkelingen
In 2023 lag de pandemie echt achter ons. Corona heeft echter wel een gedragsverandering in gang gezet. Thuiswerken, televergaderen, e-commerce en thuisonderwijs zijn tijdens de coronacrisis op grote schaal uitgeprobeerd en nu veel meer geaccepteerd dan voorheen. Onderzoek heeft aangetoond dat werkenden ook nu nog meer thuiswerken en minder fysiek vergaderen dan voorheen en dat studenten minder vaak naar de onderwijslocatie gaan. Algemeen wordt aangenomen dat thuiswerken en, in mindere mate, thuisonderwijs structureel op een hoger niveau blijven ten opzichte van de situatie vóór de pandemie. Dit heeft naar verwachting een dempend effect op de ontwikkeling van de woon-werk-, onderwijs- en zakelijke verplaatsingen, maar een versterkend effect op overige (compenserende) verplaatsingen zoals ommetjes en extra winkelbezoek.
Hoewel het aantal buspassagiers langzamerhand weer toeneemt, ligt het gebruik van het openbaar vervoer nog steeds lager dan voor de coronapandemie. Eind 2023 lag het aantal reizigers en gereden kilometers op zo'n 90% ten opzichte van 2019 met een opvallende verschuiving van werk- en onderwijsgerelateerde OV-reizigers naar sociaal-recreatieve OV-reizigers. Positief is dat er in de weekenden juist meer met het OV wordt gereisd dan voor de pandemie. Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid schat in dat de verschuiving van de trein grotendeels (96%) naar de auto is gegaan en voor het resterende deel (4%) naar de fiets. Voor de verschuiving vanuit de bus geldt dat 50% naar de auto, 40% naar de fiets en 10% naar lopen is gegaan. De verwachting is dat het gebruik van de trein vanaf 2027 weer op het niveau van 2019 is.
Steeds vaker rijdt het treinverkeer van en naar het Noorden slecht door of is het Noorden zelfs helemaal niet meer bereikbaar per trein. Alle NS-treinen naar Drenthe, Friesland en Groningen moeten namelijk door de flessenhals bij Meppel en daar zijn steeds vaker problemen op het spoor. In de periode vanaf september tot en met december 2023 waren er ruim 60 storingen tussen Meppel en Zwolle. Gemiddeld rijden er negen uur per week geen treinen op dit traject. Er zijn plannen om station Meppel uit te breiden met een vierde perron en de spoorlijn tussen Meppel en Zwolle aan te passen. Dat is mogelijk door bijvoorbeeld overwegen te sluiten of een tunnel aan te leggen. De kans op storingen of aanrijdingen wordt dan kleiner en bovendien zijn er meer uitwijkmogelijkheden voor het geval er wel iets aan de hand is. Met de medeoverheden in Noord-Nederland hebben we actief gelobbyd voor verbetering van het spoor tussen Zwolle en Meppel. En met succes, want onlangs heeft het Rijk besloten om 40 miljoen euro extra hiervoor uit te trekken.
Niet eerder reden er zoveel personenauto's op de weg als in 2023. In onze gemeente bedraagt de jaarlijkse toename van het aantal auto's ongeveer 1,5%. Alle Groningers bij elkaar bezitten ongeveer 100.000 auto's. Twee op de drie verkochte personenauto's is tegenwoordig overigens (deels) elektrisch.
Een belangrijke mijlpaal in 2023 was dat we zijn gaan werken volgens het Opdrachtenmodel Elektrisch Laden. Dat betekent dat we als gemeente sinds september 2023 zelf laadpalen exploiteren voor elektrische auto's. Zodoende hebben we meer regie op de levering en plaatsing van laadpalen. Op 20 december 2023 werd de eerste laadpaal aan de Fazanthof in Ten Boer geplaatst. De komende drie jaar wordt het netwerk van openbare laadpalen met zo'n drie- tot vijfhonderd palen uitgebreid. Dit moet uiteindelijk leiden tot een dekkend netwerk van openbare laadpalen.
Na jaren van voorbereidingen en werkzaamheden kan sinds de zomer van 2023 gebruik worden gemaakt van de Meerstadlaan, de nieuwe hoofdontsluiting van Meerstad. De fiets, het openbaar busvervoer en de auto hebben hiermee een nieuwe snelle route gekregen tussen Meerstad (de Vossenburglaan) en de Oostelijke Ringweg. De rijbanen zijn gescheiden door een groene strook en erlangs liggen aan weerszijden brede, comfortabele fietspaden.
Ontwikkelingen die al in gang waren gezet, hebben het afgelopen jaar de nodige versnelling gekregen. Zo zijn de uitvoeringsprogramma's Lopen, Fietsen en Verkeersveiligheid en Hubs behorende bij de Mobiliteitsvisie vastgesteld en zijn we voortvarend verder gegaan met maatregelen in het kader van de doorwaadbare stad, maar ook met deelmobiliteit, zero emissie binnenstad (het verruimde venstertijdengebied is 1 februari 2023 van kracht geworden), parkeren en aandacht voor autoluwe gebiedsontwikkeling. Samen met andere overheden en marktpartijen geven we zo steeds meer vorm aan de mobiliteitstransitie.