Paragraaf 2: Duurzaamheid

Spoor besparen

Alle energie die we kunnen besparen hoeven we niet op te wekken. Grote besparingen zijn mogelijk in woningen en bij bedrijven en kantoren. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld met haar eigen Maatschappelijk Vastgoed. Besparingen zijn goed voor een derde deel van ons einddoel. Dit spoor valt uiteen in wonen (nieuwbouw, huursector, particuliere woningen), bedrijven en Maatschappelijk Vastgoed.

Relevante ontwikkelingen

Wonen

Lokale Aanpak Isolatie
In 2023 is een aanvraag voor de Specifieke Uitkering Lokale Aanpak Isolatie ingediend. De SpUk lokale aanpak. Isolatie is onderdeel van het Nationaal Isolatieprogramma (NIP). Met deze SpUk kunnen slecht geïsoleerde woningen geïsoleerd worden. Slecht geïsoleerde woningen zijn woningen met een energielabel D, E, F en G.  De gemeente Groningen heeft een bedrag van € 2.579.820, - ontvangen waarmee circa 1.767 woningen met een laag energielabel en een WOZ-waarde van maximaal € 338.000, - een bijdrage kunnen ontvangen voor de isolatie van de woningen. Hiervoor zal een subsidieregeling worden opgesteld en de uitvoering start in 2024.

Collectieve inkoopacties
Duurzaam Groningen heeft in 2023 vier collectieve inkoopacties georganiseerd voor isolatie, warmtepompen en zonnepanelen (2x). Aan de webinars hebben 776 inwoners deelgenomen. Meer dan 1.000 woningeigenaren hebben vrijblijvend een offerte aangevraagd. Uiteindelijk zijn er 239 opdrachten verleend. Met deze inkoopactie hebben we veel inwoners van de gemeente Groningen kunnen bereiken. Zij zijn geïnformeerd door middel van een brief of via de krant. Niet alle offertes hebben geresulteerd in een opdracht, maar dat was ook niet het enige doel van het project. De spin-off naar de andere aannemers en installateurs in de regio is eveneens belangrijk. We verwachten dat inwoners meer offertes hebben aangevraagd ter vergelijking en dat door deze actie ook opdrachten zijn verleend aan andere installateurs of aannemers.

Energiearmoede
Door de stijgende woonlasten en met name de stijgende energieprijzen hebben steeds meer huishoudens moeite om rond te komen. Naast de eigen inzet met het Fonds Energietransitie heeft de gemeente Groningen ook middelen ontvangen vanuit het Rijk voor de aanpak van energiearmoede. Voor Groningen ging het in eerste instantie om een bedrag van € 7,1 mln. In maart 2023 heeft het kabinet extra budget beschikbaar gesteld voor de lokale isolatieaanpak van gemeenten en voor de opschaling van energiefixers. In totaal is er voor de komende jaren daardoor € 12,1mln beschikbaar. De looptijd van het programma is verlengd tot einde 2025. In 2023 is € 3,4mln besteed aan meerdere grote projecten en campagnes. Voor de besteding van deze extra gelden sluiten we aan bij onze huidige aanpak. We onderscheiden twee hoofddoelgroepen in de aanpak:

1. Huurders van corporatiewoningen en particuliere verhuur;
2. Eigenaar-bewoners.

Voor deze inwoners hebben we vijf actielijnen:

1. Het opschalen van de energiecoaches en energieadviseurs;
2. Het inzetten van energieklussers en beschikbaar stellen van kleine energiebesparende maatregelen;
3. Grote energiebesparende maatregelen (isolatie);
4. Vervangen energie slurpend witgoed;
5. Verbinden netwerk sociaal domein met werkveld energietransitie.

Actielijn 1 en 2:
Het team met coaches en adviseurs is uitgebreid en we zetten klusteams in. Inwoners kunnen via de volgende sporen een advies krijgen of het direct plaatsen van maatregelen:

• Energiecoach en -klusser via Duurzaam Groningen:
  In 2023 hebben we 1.420 huishoudens bereikt (898 energiecoach gesprekken, 227 gesprekken adviseurs, 177 bezoeken klussers en 118 studentenhuizen voorzien van maatregelen)
• Fixgesprekken via Regionaal Energieloket:
  Middels een Europese aanbesteding is een opdracht uitgezet voor het uitvoeren van 5.000 fixgesprekken. Dit is een combinatie van een advies en het plaatsen van maatregelen.
  Deze fixgesprekken worden deels gecombineerd met de witgoedactie (actielijn 4). Het andere deel wordt uitgevoerd via een wijkaanpak. In 2023 zijn 2.200 fixgesprekken uitgevoerd.
• Via de woningcorporaties:
  Samen met de woningcorporaties is in de winter van 2022 en 2023 massaal ingezet op uitdeelacties van kleine maatregelen in de wijken. De woningcorporaties hebben subsidie van de gemeente Groningen ontvangen waarmee de kleine maatregelen aangeschaft en geplaatst kunnen worden. Ook bij de woningcorporaties is de focus verlegt van het alleen uitdelen naar het plaatsen van de maatregelen. We willen voorkomen dat de kleine maatregelen in een tasje blijven liggen en gaan actief bij de bewoners de maatregelen plaatsen. Middels het project ‘warm de winter in’ hebben 1.451 huurders van de woningcorporaties aangegeven geïnteresseerd te zijn in de uitgifte en de plaatsing van de maatregelen. Deze woningen worden voorzien van de maatregelen.  
• Wijkacties:
  In een aantal wijken wordt op initiatief van de bewoner een actie opgezet om wijkbewoners te adviseren en te helpen om energie te besparen. De gemeente ondersteunt deze initiatieven met het leveren van de kleine maatregelen of met een subsidie. Een mooi voorbeeld hiervan is de Fixbrigade in Paddepoel. Dit is een gezamenlijk initiatief van het Paddepoel Energiek, Noorderpoort College, WIJS, Fixbrigade Nederland en gemeente Groningen. Stagiaires van het Noorderpoort leren onder begeleiding van leermeesters van Paddepoel Energiek, Noorderpoort en gemeente op welke wijze de maatregelen geplaatst moeten worden. De voorbereiding vond plaats in 2023 en de uitvoering gaat in 2024 plaatsvinden.

Actielijn 3:
Eén van de acties uit de Aanpak Energiearmoede in Groningen is het realiseren van energiebesparing bij kwetsbare woningeigenaren door het uitvoeren van grote isolatiemaatregelen bij woningen. Onze primaire doelgroep zijn de huishoudens die in aanmerking komen voor de energietoeslag en een eigen huis hebben. Het project is toegespitst op grondgebonden woningen met een laag energielabel en een WOZ-waarde < € 305.000, -. We hebben 123 woningeigenaren in 2023 voorzien van energiezuinig glas, spouw- of vloerisolatie. Dit project wordt verder voortgezet in 2024.

Actielijn 4:
Deze actielijn is het uitvoeren van een inwissel witgoedactie bij huishoudens met energiearmoede. Alle stadjerspashouders hebben een brief ontvangen met uitleg met uitleg over deze actie. De actie bestaat uit een bezoek van een energiefixer en het ontvangen van een cadeaukaart waarmee een stadjerspashouder € 500,- korting krijgt op een nieuw apparaat. In 2023 hebben 1.914 stadjerspashouders een cadeaukaart aangevraagd en 1.111 stadjerspashouders hebben de cadeaukaart ingewisseld voor een energiezuinig apparaat.

In 2019 hebben gemeente en corporaties het masterplan “CO₂-neutrale en aardgasvrije woningvoorraad corporaties Groningen, 2019” opgesteld. Hierin is de basis gelegd voor de afspraken over duurzaamheid in het ambitiekader. In 2022 zijn de uitgangspunten uit het Masterplan herijkt en herschikt naar de huidige inzichten. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat de basiskwaliteit is geherdefinieerd aan de hand van NTA8800. De landelijke afspraken (CO₂-neutraal in 2050, snelle uitfasering labels E, F en G in 2028 en vervanging cv-ketel) zijn geïncorporeerd in onze lokale afspraken. Om prestaties te kunnen blijven monitoren met de nieuwe labelsystematiek is een aanpak vastgesteld voor werkbare en meetbare nieuwe afspraken voor de komende vier jaar.

Bedrijven (Groningen Werkt Slim)  
Groningen Werkt Slim gaat ook in 2024 weer verder met het ondersteunen en aanjagen van ondernemers in de energie- en circulaire transitie. Dit doen we samen met onze partners zoals de Groningen bedrijven verenigingen en ook de provincie Groningen.  In 2023 hebben we voor de Horeca het label Groen Genieten in het leven geroepen. Bedrijven die aan dit label voldoen, voldoen ook aan de duurzaamheidsdoelstelling 2035. Deze bedrijven willen we verder promoten zodat de bewuste consument ze ook weet te vinden en weet te waarderen.  Daarnaast gaan we in 2024 door met het gratis adviseren op het gebied van duurzaam ondernemen. Deze adviseringsrol gebeurde vanuit de loketfunctie. De communicatie werd vooral ingezet via kanalen als de website, sociale media en andere (betaalde) media en events. De adviezen kwamen van de adviseurs.

Bedrijven (toezicht en handhaving)
Met het toezicht op energiebesparing willen we een maximale bijdrage leveren aan de energiebesparing bij bedrijven. De toezichthouders gebruiken hun wettelijke bevoegdheid om het gesprek met bedrijven aan te gaan. Bedrijven kunnen effectief gestimuleerd worden om energiebesparende maatregelen te nemen doordat ze individueel worden aangesproken. Daarbij beperken we ons niet alleen tot de verplichte maatregelen, maar richten we ons ook op het adviseren en enthousiasmeren van een toekomstbestendige bedrijfsvoering.

Verduurzamen Maatschappelijk Vastgoed
De verduurzaming van het maatschappelijk vastgoed is een omvangrijke langjarige opgave. Hiervoor is begin 2022 de routekaart ‘Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed’ vastgesteld. Om invulling te geven aan de routekaart en om de verduurzaming meer integraal op te pakken is het team verduurzaming uitgebreid met een programmamanager en projectleider. In de routekaart staat dat we starten met een pilot om vier panden integraal te verduurzamen conform vastgestelde ambitie “Paris Proof”. Met de opgedane ervaring uit deze pilots en de meeste recente ontwikkelingen rondom wet- en regelgeving is afgesproken eind 2024 de routekaart te actualiseren en te voorzien van een investeringsprogramma voor de hele maatschappelijk vastgoedportefeuille.

Om niet stil te staan en te wachten op de integrale aanpak, is begin 2023 het jaarplan verduurzaming maatschappelijk vastgoed vastgesteld. In dit jaarplan gaan we aan de slag met de zogenoemde ‘no regret’ maatregelen. Dit zijn maatregelen die zich binnen 5-10 jaar terugverdienen en altijd een goed idee zijn om uit te voeren. Hiervoor maken we onder andere een analyse van de potentie van zonnepanelen op de daken van al onze gebouwen. De realisatie van de no-regret-maatregelen is een meerjarenproject, waarbij we als eerste de huurders en gebruikers van gemeentelijke panden, die buiten de oorspronkelijke Gresco-systematiek vielen, de kans geven gezamenlijk met ons verduurzamingsmaatregelen uit te voeren. Dit zijn de zogenoemde split incentive panden, zoals buurthuizen, cultuurpanden en enkele sportaccommodaties.

Resultaten en activiteiten