Relevante ontwikkelingen
Leefkwaliteit
Onze leefomgeving is robuust en veerkrachtig
In 2023 presenteerde het KNMI de nieuwe KNMI'23-klimaatscenario’s. Dit is een vertaling van de wereldwijde klimaatprojecties van het IPCC - het klimaatpanel van de Verenigde Naties - naar Nederland. De vier scenario’s schetsen hoe het toekomstige klimaat in Nederland eruit kan zien. Zelfs in de meest optimistische scenario’s verandert het klimaat nog een flinke tijd door, met grote gevolgen voor Nederland. We krijgen hoe dan ook te maken met zeespiegel- en temperatuurstijging, drogere zomers met meer tropische dagen en nattere winters met minder vorstdagen. Deze scenario’s zetten we in om ons, samen met onze inwoners en ondernemers, voor te bereiden op een veranderend klimaat.
We blijven campagne voeren om de integrale kijk op een duurzame straat en wijk te stimuleren via het online platform www.duurzaamgroningen.nl en (sociale) media. We geven als gemeente het goede voorbeeld en betrekken en inspireren inwoners bij verschillende groene en duurzame thema’s. Uit een in 2023 gehouden enquête onder het inwonerspanel Groningen Gehoord blijkt dat 93% van onze inwoners erkent dat klimaatverandering bestaat, dat de voornaamste oorzaak het menselijk handelen is en dat de klimaatverandering serieuze negatieve gevolgen zal hebben. Naast verantwoordelijkheid bij zichzelf, zien zij ook verantwoordelijkheid bij andere partijen om de negatieve effecten te verminderen. De actiebereidheid en de blijvende aandacht voor klimaatadaptatie en vergroenen blijft groot. De subsidieregeling Klimaatadaptatie en Groene Schoolpleinen zijn succesvol en we zien dat inwoners geveltuintjes blijven aanleggen. De deelname aan het NK Tegelwippen is fors toegenomen.
We hebben verder gewerkt aan de uitwerking van de GES (Gemeentelijke Ecologische Structuur) voortbouwend op onze SES (Stedelijke Ecologische Structuur); in grote samenhang met de Landschapsbiografie, die de basis vormt voor onze visie op het landelijk gebied. Dit gaat een belangrijke input zijn voor de actualisatie van de Omgevingsvisie. In het kader van de diverse en complexe opgaven in het landelijk gebied hebben we gesprekken gevoerd met stakeholders. Dit heeft geleid tot een Agenda Landelijk Gebied. Hierin agenderen we zaken die wij van belang vinden en waar we verder aan werken, zoals verminderen van het gebruik van kunstmest en fossiel brandstoffen.
We stimuleren gezond, veilig en duurzaam leven
In de Agenda Landelijk Gebied hebben we onze ambities en acties ten aanzien van het landelijk gebied gebundeld. De voedsel- en eiwittransitie is een van de zeven thema’s die wij als gemeente belangrijk vinden. We werken aan een routekaart met daarin de ambities voor de voedsel- en eiwittransitie. We stellen langetermijndoelen op het gebied van duurzame, gezonde en meer plantaardige voedselproductie, consumptie en voedselomgeving. Verschillende onderzoeken die we het afgelopen jaar hebben gedaan dragen hieraan bij. Concrete activiteiten werken we uit in een uitvoeringsagenda. Landelijk komt er steeds meer aandacht voor de invloed die de (fysieke) voedselomgeving (aanbod, zichtbaarheid en beschikbaarheid van voedsel) heeft op de voedselkeuzes die wij maken. Binnen de routekaart is een van de drie doelstellingen daarom een gezonde en duurzame voedselomgeving.
In onze (binnen-)stad en dorpen staat verblijfskwaliteit voorop
In 2023 zijn we gestart met uitvoering geven aan de Ontwerpleidraad ‘Nieuwe Ruimte’. We passen de beschreven inrichtingsprincipes toe bij alle (her)inrichtingsvraagstukken. Daar waar het warmtenet wordt aangelegd kijken we hoe de straat en buurt verbeterd kunnen worden. Bij het vervangen van riolering wordt de straat ook opnieuw ingericht en flink vergroend. Ook in de binnenstad zetten we in op het herwinnen van de openbare ruimte. Met een integrale aanpak ontstaat meer ruimte voor vergroening en ontmoeting en wordt de toegankelijkheid gewaarborgd.
Beheer en onderhoud openbare ruimte
We zijn in 2023 volop bezig geweest met het ontwikkelen van de nieuwe beheerstrategie die zich – naast het in stand houden van de openbare ruimte – ook richt op andere opgaven in onze gemeente. In het beheer van de openbare ruimte zien we namelijk belangrijke kansen om bij te dragen aan thema’s als klimaatadaptatie, circulariteit, energietransitie, biodiversiteit, inclusiviteit en gezondheid. We hebben voor de ontwikkeling van deze nieuwe strategie de raakvlakken met andere beleidsvelden verkend, input opgehaald bij inwoners middels online vragenlijsten en straatgesprekken en gesproken met diverse stakeholders. Daaruit is onder andere gebleken dat er veel draagvlak is voor maatregelen op het gebied van klimaatadaptatie en biodiversiteit. De resultaten van deze verkenning nemen we in 2024 mee in de verdere uitwerking van de nieuwe beheerstrategie.
Extra inzet in 2023
In 2023 is in de Noordelijke wijkvernieuwingswijken gestart met het verhogen van het onderhoudsniveau C naar B voor de onderdelen verharding, groen en schoon. Daarbij is de focus gelegd op het herstraten van trottoirs en het verwijderen van ongewenst groen in verharding en beplanting.
Voor de trottoirs is een aanvullend programma gemaakt van circa 8000 m2 herstraatwerk. Vanwege de tijd die nodig was voor het opstarten van het programma en door het erg natte najaar kon hiervan in 2023 de helft (23 locaties) uitgevoerd worden. De resterende 4000 m2 (20 locaties) wordt in het eerste kwartaal van 2024 opgepakt. Vervolgens wordt gestart met een vergelijkbaar aanvullend programma in de rest van 2024. Voor het extra onderhoud van beplanting zijn onderhoudsbestekken uitgebreid. Door arbeidskrapte bij de betreffende aannemers leidde dit in eerste instantie nog niet tot het gewenste resultaat. Na de zomer kwam hierin verbetering, maar kort daarna werd ook dit deel van het werk bemoeilijkt door de slechte weersomstandigheden. Voor het extra schoonmaken van verhardingen zijn extra mensen en machines ingehuurd.
Resultaten schouw
De resultaten van de burgerschouw (in totaal 650 waarnemingen (schouw juni en september)) laten nog geen verbetering zien in het onderhoudsniveau van trottoirs en groen. Er is op deze aspecten zelfs sprake van een geringe daling van het onderhoudsniveau. De validatieschouw door een extern bureau geeft een wisselend beeld: sommige onderdelen zijn verbeterd, andere scoren iets slechter.
De aansturingsschouw (ca 12.500 waarnemingen) die iedere twee weken door wijkbeheerders van Stadsbeheer wordt gedaan, laat daarentegen wel een verbetering zien: het aantal locaties op niveau B is daar duidelijk gestegen.
De verschillen tussen de resultaten van beide schouwen laten zich verklaren door:
De wijze van schouwen: bij de burgerschouw algemene indruk online vanachter de keukentafel, bij de validatieschouw en de aansturingsschouw feitelijke waarnemingen op straat.
De bouwwerkzaamheden die leiden tot schade aan trottoirs, worden veelvuldig genoemd in de burgerschouw en zijn een verklaring voor de lagere beoordeling van dit onderdeel;
De waarnemingen van de burgerschouw zijn gedaan in juni en sept terwijl de aansturingsschouw het hele jaar door plaatsvindt. Zeker in een groeizaam jaar als 2023 (natte en warme periodes), is het moment van opname sterk van invloed op de beeldkwaliteit.
Ontwikkeling
Een aantal factoren maakt dat het nu nog te vroeg is om al conclusies te trekken over de effecten van de extra onderhoudsinzet in de noordelijke wijken. Het extra oppervlak aan trottoirs dat dit eerste jaar kon worden aangepakt, is nog maar een bescheiden deel van de totale oppervlakte. Het duurt dan ook enige jaren voordat het gemiddelde onderhoudsniveau van trottoirs hierdoor omhoog gaat. Bovendien wordt het onderhoudsbeeld in de noordelijke wijken nu nog sterk beïnvloed door de vele werkzaamheden die her en der plaatsvinden.
Op de aanpak van ongewenst groen zijn in het groeiseizoen de weersomstandigheden sterk van invloed, waardoor een trend hierin pas na enige jaren zichtbaar wordt. Bovendien duurt het langere tijd voordat ongewenst groen en de zaden daarvan zodanig zijn uitgeput dat er minder hergroei ontstaat.
Begraafplaatsen
In 2023 heeft het college een speciale status toegekend aan graven van KNIL-militairen en hun partners. Dit betekent dat graven die eerder uitgegeven zijn voor een bepaalde periode nu de status ‘onbepaalde tijd’ hebben gekregen. Deze graven worden daardoor niet geruimd. De kosten van het grafrecht voor de periode na 2023 worden op verzoek van de rechthebbenden van deze graven gerestitueerd. Daarnaast neemt de gemeente het reguliere onderhoud, inclusief de daarmee gemoeide kosten, van deze graven op zich.
Groninger Water en Rioleringsplan (GWRP)
Het huidige GWRP is geldig tot en met 2024. In 2023 is gestart met het opstellen van de opvolger ervan. De beoogde ingangsdatum is 1 januari 2025.
Afval en grondstoffen
In 2023 hebben we de routekaart Groningen afvalvrij 2030 gemaakt. In de routekaart hebben we weergegeven welke aanpak we hanteren om afvalvrij te worden. Wederom is in 2023 ingezet op een mix van maatregelen.
Net zoals in 2022 hebben we in 2023 deelgenomen aan een landelijke Benchmark Huishoudelijk Afval over het jaar 2022. Van alle gemeenten met meer dan 50% hoogbouw had de gemeente Groningen het laagste volume restafval per inwoner en hoogste scheidingspercentage.
Circulariteit
Vanuit de kennisgroep circulair textiel, een afvaardiging van docenten, lectoren van zowel het MBO, Hanze en RuG, die zich inzetten om circulariteit onderdeel te laten zijn van hun lesmethoden, is een akkoord gesloten met bedrijven en kennisinstellingen, om een Textielhub Groningen te openen. Tijdens dit project hadden we de rol om partijen bij elkaar te brengen en het proces te regisseren en te faciliteren.
In 2023 is de Vereniging Circulair Groningen opgericht. Hierdoor kunnen we het netwerk verder uitbreiden en de kansen eromheen verder benutten. In 2023 is tevens een eerste aanvraag voor een Horizon Europe traject gedaan om de innovaties op circulair textiel verder te kunnen opschalen. In Q1 2024 heeft de Europese Commissie kenbaar gemaakt dat deze aanvraag niet wordt gehonoreerd vanwege aandachtspunten voor de coördinerende leadpartner.
Groningen Schoon Dankzij Mij
Ook in 2023 hebben milieustewards een belangrijke rol gespeeld bij het bevorderen van een schone woon- en leefomgeving in onze gemeente. Zo hebben ze in 2023 65 educatielessen meer kunnen geven ten opzichte van het jaar daarvoor. Op deze manier hebben ze veel meer kinderen kunnen bereiken met hun verhaal over onder andere het zwerfafval. Net als ieder jaar is het aantal stille krachten in onze gemeente aan het stijgen. Zo zijn er in 2023 380 stille krachten erbij gekomen.
Initiatieven raad
In 2023 heeft uw raad het initiatiefvoorstel ‘Afvalpreventie: voorkomen is beter dan genezen’ aangenomen. In 2024 gaan we aan de slag met de daarin genoemde acties.
Het huidige afvalbeleid van onze gemeente loopt tot 2026. Onze ambitie is om in 2030 afvalvrij te zijn. Uw raad wil graag dat we samen met inwoners, maar ook ondernemers van onze gemeente in gesprek gaan over hoe we in 2030 afvalvrij kunnen worden, bij voorkeur in de vorm van een burgerraad. Dit participatieve proces zal ons helpen om de stem van onze burgers te horen en hun inzichten te integreren in het nieuwe beleid. Omdat onze gemeente nog geen ervaring heeft met het organiseren van een burgerraad, gaan we de komende tijd benutten om grondig onderzoek ernaar te doen. We zullen alle relevante aspecten zoals de samenstelling, kaders, werkwijze en verantwoordelijkheden in kaart brengen.